Utrecht

Door Jeroen Rondeel

Op 20 januari organiseerde SP Utrecht een politiek café met als thema Wapenwedloop of Vrede. Tijdens deze bijeenkomst spraken Tweede Kamerlid Sarah Dobbe, Eerste Kamerlid Bastiaan van Apeldoorn en Gerard Jonkman van The Rights Forum over oorlog, vrede en internationale samenwerking. Hierbij werden onder andere de oorlogen in Oekraïne en het Midden-Oosten besproken.
Een interessante vraag vanuit het publiek ging over de positie van de SP zelf: waarom kiest de partij ervoor lid te blijven van de NAVO?

Van oudsher heeft de SP zich altijd kritisch opgesteld tegenover het NAVO-lidmaatschap maar een aantal jaar geleden werd het principiële standpunt om uit de NAVO te stappen herzien. Wel blijft de partij kritisch over de NAVO, pleit daarbij voor een grotere rol van de Verenigde Naties in internationale samenwerking en blijft het tegen de oprichting van een Europees leger.
Deze kritische houding van de SP is niet zonder reden. De geschiedenis van de NAVO laat zien dat dit bondgenootschap zelden in dienst van vrede heeft gestaan. Missies in Afghanistan, Libië en andere regio’s tonen aan dat de NAVO eerder chaos heeft gecreëerd dan stabiliteit.

Toch lijkt de Nederlandse politiek steeds minder kritisch te kijken naar de NAVO en de bijbehorende oorlogsretoriek. Toen Jimmy Dijk vorig jaar een motie indiende om te pleiten voor vredesonderhandelingen in Oekraïne, werd deze verworpen door o.a. GroenLinks-PvdA en PvdD. Hun argument? “In deze fase valt er niet te praten met Poetin.” Tegelijkertijd stelde Jesse Klaver voor om jaarlijks een kwart procent van het Nederlandse bbp te besteden aan militaire steun voor Oekraïne en pleitte hij voor de bouw van munitiefabrieken in Nederland om Oekraïne verder te ondersteunen. Ondertussen nam ook de druk op Oekraïne zelf toe. Eind 2024 riep president Biden Oekraïne op om de mobilisatieleeftijd opnieuw te verlagen, van 25 naar 18 jaar, slechts zes maanden nadat deze eerder al was verlaagd van 27 naar 25 jaar. Alles wordt in het werk gesteld om de oorlog tegen Rusland te ‘winnen’.
Maar wat betekent ‘winnen’ in deze context? Volgens een hoge Amerikaanse functionaris heeft de regering-Biden nooit geloofd dat Oekraïne in staat zou zijn alle bezette gebieden te heroveren en Rusland te verslaan. Tegelijkertijd blijkt dat de VS vanaf het begin geen strategie had om de oorlog te beëindigen.
Dit alles speelt zich af terwijl duizenden Oekraïense en Russische jonge mannen en vrouwen dagelijks de ‘vleesmolen’ van de oorlog worden ingeduwd.

Een vicieuze cirkel van militarisering De inval van Rusland valt absoluut niet goed te praten, maar het is frustrerend om te zien hoe weinig het Westen kritisch kijkt naar zijn eigen rol in het versterken van wereldwijde spanningen. Het is bizar dat na jaren van wederzijdse confrontatie de conclusie wordt getrokken dat een agressieve NAVO de oplossing is. Dit wordt nog eens versterkt door de bangmakerij van NAVO-baas Mark Rutte.
Zoals Bastiaan van Apeldoorn terecht opmerkte: “Ik denk dat die bangmakerij echt niet op feiten gestoeld is. De wereld is onveilig, maar hoe kunnen we de wereld veiliger maken? Nou, dat is niet door een nieuwe wapenwedloop aan te gaan.”

We moeten ons afvragen of dit beleid werkelijk onze veiligheid en waarden dient, of dat we onszelf vastdraaien in een vicieuze cirkel van vijandsbeelden en militaire opbouw waarvan uiteindelijk de gewone burger de prijs voor betaald.

Conclusie Het oorspronkelijke SP-standpunt om uit de NAVO te stappen is actueler dan ooit. De NAVO heeft geen vrede gebracht, maar oorlogen verlengd en regio’s in chaos achtergelaten. Het is tijd om afstand te nemen van dit bondgenootschap en in te zetten op diplomatie en samenwerking – voor stabiliteit en solidariteit, zonder de schaduw van oorlog boven ons hoofd.