Utrecht

Jan schetste woensdagavond in de goed gevulde Lutherse Kerk geen rooskleurig beeld van Nederland en de wereld. De armoedekloof blijft verder groeien. Brussel bemoeit zich steeds meer met nationale zaken en in eigen land stevent het nieuwe zorgstelsel af op een ramp. Desondanks is Jan niet pessimistisch. Hij zinspeelt dan ook op een linkse coalitie.

Voor de vierde keer in vier jaar hield Jan Marijnissen op woensdag 12 oktober een lezing in de Lutherse Kerk.

De statistieken tonen het aan: de internationale armoedekloof wordt er alleen maar groter op. Met deze constatering opende Jan zijn vierde achtereenvolgende toespraak in de Lutherse Kerk, deze keer goed gevuld met SP-leden, sympathisanten en andere geïnteresseerden. Dat de toenemende economische en politieke globalisering hier verantwoordelijk voor is, mogelijk duidelijk zijn. Maar wat kunnen we er aan doen?

Jan wijst op de zogenaamde Tobintaks, een initiatief van de Amerikaanse econoom James Tobin. Hij pleit voor de invoering van een belasting op het internationale kapitaalverkeer. Dagelijks flitst er door toedoen van speculanten 1,8 biljoen dollar (!) aan valutatransacties de wereld over. Tobin stelt voor om deze transacties te belasten met 0,1 tot 0,25 procent. Het geld dat hierdoor zal vrijkomen, geschat op een dagelijks bedrag van 1,5 miljard dollar, kan goed worden besteed om de armoede in de wereld te bestrijden.

Ook het afnemen van de schuldenlast van de ontwikkelingslanden acht Jan noodzakelijk. Recent zette de G8 een stap in de goede richting door van een aantal landen de schuld kwijt te schelden. Echter, momenteel zijn veel Afrikaanse landen nog steeds meer geld kwijt aan renteafdracht dan dat ze ontvangen aan ontwikkelingshulp.

De globalisering van de wereldeconomie blijkt eveneens desastreus voor de Derde Wereld. De dumping van zwaar gesubsidieerde landbouwgoederen maakt het voor deze landen onmogelijk om een fatsoenlijke economie te ontwikkelen. Het IMF dwingt landen hun tariefmuren te slechten, terwijl in het verleden veel westerse landen hun economieën juist hebben ontwikkeld door het beschermen van hun eigen markten. De boeren in de ontwikkelingslanden worden kapot geconcurreerd door de goedkope producten uit Europa en de VS.

Superstaat

De macht van Brussel groeit. Steeds meer zaken die de lidstaten van de Europese Unie eerst zelf regelden worden nu op Europees niveau bepaald. De EU verandert langzaam in een superstaat, een gegeven waar Jan en de SP zich sterk tegen verzetten. ?Wij willen dat de natiestaten in Europa overeind blijven. Wij willen geen Europese superstaat die dingen gaat bepalen die we net zo goed zelf kunnen afhandelen.? Jan acht het dan ook hoog tijd dat het subsidiariteitsbeginsel (?dat wat de lidstaten zelf kunnen doen, moeten ze ook zelf doen?) snel wordt gerealiseerd.

De SP is kritisch over Europa, maar dat wil niet zeggen dat de partij tégen Europa is. Integendeel, heel veel zaken vragen om Europese samenwerking. Zo pleit Jan voor de invoering van een Europese, uniforme vennootschapbelasting om te voorkomen dat het bedrijfsleven steeds maar weer afdrijft naar de lidstaat met het gunstigste belastingklimaat. Gebeurt dit niet, dan blijven de lidstaten hierop elkaar beconcurreren ten gunste van de multinationals. Dit leidt tot een verdere daling van de inkomsten van de nationale overheden. Een uniforme taxatie op de winsten van het bedrijfsleven moet hier een einde aan maken.

Maar zaken als huursubsidie, de zorg en openbaar vervoer, dat zijn zaken die de lidstaten prima zelf kunnen regelen. De recente kritiek van Brussel op het Nederlandse huursubsidiebeleid is volgens Jan een goed voorbeeld van een Europa dat te ver doorschiet. ?Wij bepalen toch zelf wel hoe we ons huisvestingbeleid doen? Daar hebben we Brussel echt niet bij nodig.?

Zorgstelsel

Vanaf 1 januari 2006 wordt het nieuwe zorgstelsel ingevoerd, waar de SP fel op tegen is. Het verschil tussen ziekenfonds en particulier verdwijnt en elke Nederlander gaat dezelfde premie betalen. De lagere inkomens komen in aanmerking voor een zorgtoeslag, wat een enorme papierberg met zich meebrengt. Daarnaast kan het bedrag dat de lagere inkomens maandelijks krijgen later dienen als speelbal van de politiek. In economisch mindere tijden kan het kabinet ervoor kiezen de toeslag te verlagen, omdat de hoogte ervan niet wettelijk vastgelegd staat. Wederom zullen de mensen met de laagste inkomens hard worden getroffen.

Zowat de hele gezondheidszorg is tegen de invoering van het nieuwe stelsel. Specialisten vrezen de enorme berg papierwerk die ze dagelijks extra moeten verwerken, omdat de specialist als een soort intermediair gaat functioneren tussen patiënt en de verzekeringswereld. Die laatste is wél vurig voorstander van het nieuwe stelsel. Op zich niet zo vreemd, meent Jan. De zorgverzekeraars krijgen namelijk veel meer macht over waar en wanneer de patiënt een behandeling kan ondergaan. Door het onderliggende concurrentieprincipe kan de verzekering een patiënt dwingen zich te laten behandelen in een ziekenhuis tweehonderd kilometer verderop. Daar kan de behandeling goedkoper worden uitgevoerd dan bijvoorbeeld in zijn eigen woonplaats. Of misschien heeft de verzekeraar geen contract met het lokale ziekenhuis. Dan ziet de patiënt zich gedwongen de keuze van de verzekeringsmaatschappij te volgen en zich ver buiten zijn eigen plaats te laten behandelen. De zorgzoekende wordt zo speelbal van het marktprincipe. De SP start binnenkort de actie NOODREM om het kabinet op te roepen alsnog af te zien van invoering van het nieuwe zorgstelsel.

Kabinet

Maar niet alleen het zorgstelsel is desastreus. Jan laakt het gehele beleid van het kabinet-Balkenende, het minst populaire kabinet ooit. Hij verwijt Balkenende en Donner een gebrek aan uitstraling. Ze kunnen eenvoudigweg niet duidelijk maken aan de burgers wat ze willen met hun beleid en waarom het goed is voor iedereen. Jan: ?Teveel is er verkeerd gegaan. Onder het huidige kabinet zal de inkomstenverdeling nog verder oplopen. Het kabinet doet niets aan de teloorgang van het onderwijs, de gezondheidszorg en de verpleegtehuizen. Het wantrouwen in de gehele politiek wordt zo vergroot. We hebben te maken met een sorry-democratie.?

Na de toespraak van Jan was er ruimte voor discussie en vragen. Een bezoeker stelde de mogelijkheid en wenselijkheid aan de orde van een links kabinet van PvdA, GroenLinks en SP. Hij sprak zijn zorg uit over de gevolgen van een eventuele deelname van de SP aan een linkse coalitie voor de groei van de partij. Vindt de SP het erg als daar door regeringsdeelname een einde aan komt? Jan meent van niet. ?Het groeien van de partij is nooit een doel op zich geweest. Het gaat erom de PvdA bij de les te houden.?

Een andere bezoeker vraagt zich af of de SP niet bang is dat de rechtervleugel van de PvdA zich afkeert van het idee van een linkse coalitie. Speelt de angst voor het ?linkse gevaar? geen rol? Jan is hier niet bevreesd om. Hij ziet er namelijk geen bewijs voor. ?Bij de PvdA zitten geen rechtse mensen, en als ze er al zitten is het een slinkende groep. Rechtse mensen vindt je bij de VVD.?

?En de ChristenUnie? Is dat als sociaal-christelijke partij en een sterke criticus van het huidige kabinet geen mogelijke coalitiepartner voor de SP??, luidt een andere vraag uit het publiek. Zeker wel, antwoordt Jan. ?Ik heb het er wel eens met mijn vriend André (Rouvoet) over gehad. De SP staat niet afwijzend tegenover samenwerking met de ChristenUnie, hoewel we het dan nog wel over een aantal zaken moeten praten. André vraagt zich echter af of zijn achterban wel met de SP in zee wil gaan.?

Afsluiting

Jan sloot af met een gedicht van de onlangs overleden schrijver en aanhanger van de SP, Karel Glastra van Loon.

Blijf niet mokkend aan de kant staan
Stel een daad en toon je moed
Laat je woede hand in hand gaan
Met het goede dat je doet

?Karel Glastra van Loon 1962-2005