Utrecht

Vanavond behandelde de gemeenteraad de Voorjaarsnota 2007, waarin het college de belangrijkste financiële ontwikkelingen schetst. Hét positieve nieuws is het eenmalig vrijkomen van 117 miljoen euro. Maar wat moeten we doen met die poen? En zijn de plannen die de gemeente ermee heeft wel gewenst? Lees hieronder de bijdrage van de SP, voorgedragen door fractievoorzitter Tim Schipper.

Voorzitter,

In maart in de Volkskrant de twijfels van de landelijke PvdA over nut en noodzaak van aanbesteding van het openbaar vervoer. Op 9 mei een kort bericht op teletekst: van Europa mogen gemeentes zelf uitmaken of het lokale openbaar vervoer al dan niet aanbesteed wordt. Met steun van de raadsfractie van de PvdA en die van onze oorspronkelijke mede-tegenstanders tegen verkoop ? GroenLinks ? is vorig jaar het GVU verpatst. Met bezwaard gemoed op het oog, maar het moest nou eenmaal van Europa. Wij hebben er destijds op gewezen dat de verkoop voorbarig was. Nu is dat gebleken. Dit soort zaken kun je maar een keer doen. Dat geldt voor meer dingen, waarover verderop meer.

Maar wat zwemmen we in het geld, dank zij de uitverkoop van de publieke diensten. Meer nog dan de dreigende Europese hel en verdoemenis heeft volgens ons het vooruitzicht van deze dikke zwarte cijfers de stemming bepaald toen het ging om het GVU.

Hoe gaan we dat besteden, als het aan het college ligt? 17 miljoen naar respectievelijk vetramming, schone bussen, doorstroming Openbaar vervoer, 3 miljoen naar enkele prangende verkeersknelpunten en 3,5 miljoen naar de algemene middelen.

Voor de gemoedsrust van de PvdA gaat een deel van de poet dus gestoken worden in de vertramming van de HOV om de zuid. We hopen van harte dat de snelheid op dat traject hoger zal liggen dan de gemiddelde 20 km/uur voor de HOV naar de Uithof, wat zelfs nog lager is dan de overall gemiddelde snelheid van het Openbaar Vervoer, die ligt op 21 km/uur. Liever met schoenen aan lopen dan op blote voeten, noemde GL de keuze voor HOV. Lopen op blote voeten kan heerlijk zijn, voorzitter, vooral als je schoenen knellen? De SP kiest liever voor betaalbaar, fijnmazig en frequent als het gaat om openbaar vervoer, met aandacht voor verbindingen tussen wijken en het opwaarderen van de onderstations. Gezien de prognoses op verkeersgebied en de groei van de stad is dit wat ons betreft onvermijdelijk. Alle maatregelen ten spijt, de boel gaat bij ongewijzigd beleid in en rond de stad vastlopen. We zullen het Openbaar Vervoer nog hard nodig hebben. Dat moet je nu regelen. Maar dat was ons inziens een stuk beter gegaan als je busbedrijf nog je eigen busbedrijf was.

De centen die nu worden gereserveerd voor vertramming kunnen wat ons betreft beter worden ingezet voor bijvoorbeeld gratis Openbaar Vervoer aan doelgroepen, zoals ouderen. Voorbeelden uit andere steden laten zien dat dat met succes kan en dan kan je het nog hebben over hoe gratis gratis moet zijn en hoe je dat uitwerkt.

Wat met de uitverkoop de winkel is uitgegaan kun je lastig terugkopen, (zonder de politieke wil daartoe). Laten we dan wel een goede bestemming geven aan het geld. Om het nu voor een groot gedeelte af te romen en het resterende in één klap in de vertramming te gooien vindt de SP getuigen van kortzichtig handelen. De stad heeft structureel geld nodig voor openbaar vervoer.

Beheer Openbare Ruimte

Zojuist is door de VVD al een aardige samenvatting gegeven van de problemen op dit gebied. Na mij gaat de heer Oldenborg namens LU ook een duit in het zakje doen. Laat ik het erop houden dat we met hen grote zorgen hebben over deze achterstand. Jammer dat we het plaatje nog niet compleet hebben, zoals vorig jaar bij de voorjaarsnota was toegezegd. Nu moeten we uitgaan van die zeer grove 100-150 miljoen. Ons hebben signalen bereikt dat het wel eens een veelvoud hiervan zou kunnen belopen. En wat doe je dan? Strakker begroten is zeker een idee. Beter het geld daar inzetten waar het nodig is dan het kunstmatig aanhouden van een soort stille reserve. Voor twee jaar is nu het structurele onderhoud afgedekt uit de REMU-gelden, maar daarmee zijn we er niet. Ik laat het graag aan collega Oldenborg om zometeen zijn voorstellen te presenteren, die wij zullen steunen.

Milieu en Duurzaamheid

Vorig jaar heeft de gemeente de aktie Energiewinst gedaan. Aan 13000 huishoudens is advies gegeven over energiebesparing en een energiespaarbox uitgereikt. Prachtig. En dat hebben ze nodig ook, want de kosten voor energie zijn de pan uit gerezen, na de privatisering en meer dan alleen de stijging van de grondstofprijzen rechtvaardigt. Leve de markt! Verder gaat er per huishouden zo?n 300 euro per jaar de lucht in door slecht onderhoud, uitblijven woningverbetering en verouderde verwarmingsketels. Deze laatste zijn niet alleen duur, maar ook erg ongezond. Dit alles geldt met name voor huurders van corporatiewoningen. Extra argument om de corporaties wat meer te porren voor tijdig handelen op dit gebied, maar daar kom ik nog op. Verder zouden wij het college willen oproepen om als Millenniumgemeente zelf te beginnen de wereld te verbeteren. Rij hybride dus.

Geen nieuws op het gebied van Economische Zaken. Dezelfde prestatiedoelstellingen als in 2005: inspanningen op een goed vestigingsklimaat en de relatie met individuele ondernemers en georganiseerde bedrijfsleven. Alles gericht op het aantrekken en behouden van bedrijven in Utrecht. Terecht, maar ook op dit gebied achterstallig onderhoud, als het gaat om de kleine ondernemer in de herstructureringswijken en waar het de karakteristiek Utrechtse bedrijven in het Stationsgebied betreft. We constateren dat deze zorg bij meedere partijen in deze raad leeft, ook aan de coaltiekant. Verder zien we inmiddels erg uit naar de inspanningen van het college op het binnenhalen en behouden van laaggeschoolde arbeid. Specifiek wil ik hier noemen het behoud van de Utrechtse Bazaar, ontmoetingsplaats en bron van veel kleinschalige werkgelegenheid.

Beheer en Verkeer

De VVD heeft ook onze mening weergegeven in haar reactie op het collegevoorstel de egalisatiereserve rioolrechten af te romen. Het is geld opgebracht door de burgers, die te maken hebben gekregen met fors oplopende lokale lasten. Utrecht is met stip gestegen in de top 35 op dit terrein. Het lijkt ons ? met de VVD ? de enige juiste weg om dat geld daar in te zetten waar het voor bestemd was. Dat geldt evenzeer voor de bouwleges. We hebben hun amendementen dan ook mede ondertekend.

Dan het leefbaarheidsbudget. In de voorjaarsnota stelt het college voor een eenmalige impuls van 3,5 miljoen te geven. He, daar zijn die 3,5 miljoen algemene middelen weer, uit de verkoop van de GVU, of niet?
Maar goed. De burgers moeten meer te zeggen krijgen over de besteding van het leefbaarheidsbudget. Dit terwijl de bekendheid met het leefbaarheidsbudget in de stad is afgenomen en bijvoorbeeld allochtonen niet of nauwelijks meedelen in deze pot. Toevallig wonen deze mensen in groten getale in de pracht / kracht-wijken, waar het zo slecht gaat. De 23% die de weg weet te vinden ? welzijnsinstellingen en andere old boys netwerken van kansrijken ? eten de hele ruif leeg. Vorig jaar bij deze gelegenheid werd onze motie leefbaarheidsbudget door vrijwel de hele raad aangenomen. Een van de dingen die de motie beoogde te voorkomen was de scheefgroei zoals ik zojuist beschreef. Die dreiging werd blijkbaar breed gevoeld. Nu dat de realiteit is geworden, gaat er nog meer geld bij?

Terwijl we tegelijkertijd aan het steggelen zijn over een waardevolle buurtvoorziening, zoals de bieb in Tuinwijk, en Oost gewoon een fatsoenlijke bieb nodig heeft, in plaats van een ? overigens zeer te waarderen bewonersinitiatief in de Wilg. Mijn fractie vindt het eerder tijd voor een pas op de plaats en een zodanige inzet van het budget dat het aan iedereen ten goede komt, bijvoorbeeld door het extra in te zetten op buurtvoorzieningen die goed lopen, maar de dubbeltjes bij elkaar moeten schrapen. Gezien de steun vorig jaar, neem ik onmiddellijk aan dat de motie die we nu indienen, met een even ruime meerderheid als toen aangenomen wordt. Daarnaast dien ik bij deze een motie in over een volwaardige bibliotheekvoorziening in Oost. Motie pas op de plaats, motie bieb Oost.

Stedelijke Ontwikkeling

Een wachttijd van 6,5 jaar voor een sociale huurwoning in de stad, de moeizame positie van starters. Twee voorname punten uit de verantwoording, voorjaarsnota en de Utrecht Monitor.

Toch wordt er lovend gesproken over ?Utrecht Vernieuwt? en is het college van plan 5 miljoen ruimte te gaan steken in cofinanciering van dit programma. Dit programma beoogt het slopen van 9600 sociale huurwoningen, waaronder een flink aantal in de oude stadswijken als Ondiep en Lombok. Woningen die aangetoond nog in prima bouwkundige staat zijn, maar die met name enorm veel achterstallig onderhoud hebben. In de commissie heb ik al een lans gebroken voor het behoud van de oude stadswijken, door ook in te zetten op verkoop van een deel ervan. We moeten bouwen voor starters, maar een stevig aantal woningen die geschikt kunnen zijn voor een opstap in de koopmarkt hebben we al. Ga die dan niet slopen. Je slaat meerdere vliegen in een klap. Je geeft starters een kans (waaronder de zittende huurders die op die manier wooncarriere kunnen maken), je vergroot de betrokkenheid van de bewoners bij hun huis en buurt, de corporaties zijn van dat lastige onderhoud af en de verkoop generereert de middelen om de overige woningen te renoveren. Als bonus behoud je de karakteristieke oude wijken van de stad en kom je tot een mix van huur en koop in deze buurten zonder grote fysieke ingrepen. Bij koopwoningen in bijvoorbeeld Lombok en Wittevrouwen ? uit de zelfde bouwperiode ? is gebleken waar investeren in deze voorraad toe kan leiden. Wie zou die nog willen slopen?

Behoud oude stadswijken

Veel sloopgedachten ook in de naoorlogse wijken. De prachtwijken die ze ooit waren, moeten ze ook weer worden. Dat is een prima streven, waarbij een analyse hoe het zover gekomen is met de wijken niet mag ontbreken. Helder is in ieder geval dat het niet aan de bouwkundige staat van de betaalbare en veelal ruime woningen ligt en de stenen treffen geen blaam. Voor we ze plat walsen is het raadzaam nog even stil te staan bij die 6,5 jaar wachttijd en de moeilijke positie van starters. Gooi deze schoenen niet weg. Voor we nieuwe hebben duurt nog wel even. Kijk naast de sociale problemen van de bewoners ook naar de wijze waarop sommige verhuurders met deze huizen omgaan. 15 jaar lang geen planmatig onderhoud op de Centaurusdreef draagt niet bij aan de betrokkenheid van de bewoners op hun woonomgeving. Slopen is geen hobby van ons, zei Mitrosdirecteur de Langen laatst zelf nog. Onderhoud ook niet. Laten we zorgen dat goed onderhoud een hobby wordt. Het is bittere noodzaak wil de zaak niet uit de hand lopen, zoals we ook zien bij de openbare ruimte. Renovatie waar het kan, schrijft het college in de Verantwoording. De corporaties aanspreken op hun plicht het bezit behoorlijk te onderhouden, willen wij eraan toevoegen. Het gaat tenslotte om geld opgebracht door de huurders.

Cultuur

Het college voert de motie 132 / 2006 niet uit. Geen koppeling tussen groei van het cultuurbudget en de groei van de stad. De argumenten van het college:

?De organisatie van evenementen voor meer mensen kost niet per definitie meer geld.
?Het automatisme leidt tot inflexibiliteit.
?Het college springt liever af en toe financieel bij (Harm Janssen B&V 8 mei).

En we hebben natuurlijk geen structureel geld beschikbaar.

Voorzitter, er zit natuurlijk waarheid in deze argumentatie. Wat ons echter niet bevalt is dat cultuur ? en dan met name het niet professionele deel - daarmee alleen kan rekenen op incidentele steun als er op een moment x ruimte is. Wat ons betreft zit daar het gevaar in van achterstallig onderhoud op cultuur. Het muziekpaleis komt wel aan zijn trekken, het kleinere grut moet maar afwachten.

Is het geen idee om die inflexibiliteit flexibel te maken? En dan doel ik op een systematiek waarbij een vast percentage van de begroting gereserveerd wordt voor cultuur (daarmee groeit het mee met de groei van de stad) en waarbij je geld wat je overhoudt het ene jaar, bewaart voor inzet in het jaar of de jaren daarna, waarin je bijvoorbeeld extra uitgaven hebt door evenementen. Blijkt na een paar jaar dat het structureel te veel is, dan bezie je het percentage opnieuw. Uit die reserve kun je bijvoorbeeld putten voor incidentele knelpunten, zoals laatst de Gladiolenjacht.

?Cultuur verantwoord?

Aan de andere kant zetten wij onze vraagtekens bij nut en noodzaak van de nationale en internationale profilering die we nastreven in de mate waarin dit nu wordt voorgesteld. Tegelijkertijd kampen we met een gebrek aan een integrale visie op het culturele profiel van de stad. (Culturele hoofdstad, Nationaal Historisch Museum). Laat goeie mensen van buiten hier eens kritisch naar kijken. Die frisse blik heeft ook louterend gewerkt op de planontwikkeling cultuurhuis LR in Castellum Hoge Woerd. We zijn blij met de toezegging van de wethouder naar zo?n inventarisatie, maar willen benadrukken dat een echt open blik noodzakelijk is. En waarbij een uitkomst als dat we met minder profilering ook wel toekunnen wordt geaccepteerd.

Sport

8 ton wordt uitgetrokken in de Voorjaarsnota voor de verbreding van zwembad de Krommerijn. 10.000 euro per centimeter. Nodig vanwege de promotionele waarde, door de mogelijkheid internationale en nationale toernooien binnen te halen. Laat maar zitten, zouden we zeggen. Met veel geluk heb je het over een gering aantal evenementen, want we hebben in dit land al een paar prachtige topsportbaden die dit kunnen faciliteren. Waarom moeten wij dan zo nodig? Als de keuze is tussen een iets smaller, maar mooi en doelmatig bad voor zeer vele Utrechters, zonder bebouwing van het groen, of toeters, bellen en groen voor poen, dan weten wij het wel. Reserveer die 8 ton maar voor behoud van het groen en ga op zoek naar opvulling van het gat dat dan nog rest. Daar willen wij wel in meedenken. Misschien dat defensie ons tegemoet kan komen vanwege onze gulle medewerking aan hun plannen op het Kromhoutterrein? Motie ?GGVP Krommerijn?

Wat betreft de ondersteuning van vrijwilligers van sportverenigingen. We zien uit naar de toegezegde notitie van het college hierover. We hebben er in de commissie met regelmaat op gehamerd. De onmisbare steunpilaren van de verenigingen ? en dan niet alleen de sportverenigingen - verdienen onze onverdeelde steun. En we zijn benieuwd naar de Sportnota en dan speciaal de inzet van het college voor aangepast sporten. Daar mag wel een tandje bij wat ons betreft.

Diversiteit

De SP is blij met het generaal pardon dat er nu toch gaat komen. De uitwerking ervan zullen we kritisch volgen. Uitgangspunt is en blijft dat er niemand tussen wal en schip gaat vallen. (Of we dat dan ?noodopvang? noemen of anders boeit me geheel niet.) Vandaar onze steun voor de door PvdA en GroenLinks ingebrachte motie.

Tenslotte, voor wat betreft het MO-deel vinden wij het van groot belang dat FIOM overeind blijft, wat we vorig jaar bij de programmabegroting als eerste al betoogden. De motie daarover, die zodadelijk door het CDA zal worden ingediend, zullen wij steunen. Verder gaan we natuurlijk van harte mee met de motie over Rotsoord, mede-ingediend door GroenLinks. Dat is zo?n goed lopende buurtvoorziening waar ik het straks over had.

Conclusie

We hebben dit jaar een Verantwoording en Voorjaarsnota gekregen die qua transparantie en leesbaarheid een flinke vooruitgang betekenden ten opzichte van voorgaande jaren. Da?s mooi!
Een Verantwoording ook waar een nieuw record werd gepresenteerd voor wat betreft het financieel resultaat. En dat lijkt mooier dan het is. Het GVU zijn we kwijt en er is blijkbaar opnieuw te weinig strak begroot. Dat laatste behoeft echt verbetering, zodat het geld ook daadwerkelijk kan worden ingezet waar het nodig is.
Over de keuzes van het college met de ruimte die er is in de Voorjaarsnota heb ik het in mijn verhaal gehad. Voor een deel zijn dat zeker niet de onze.

De uitverkoop is nu klaar (of gaan we de RHD nog verpatsen?) en we hebben een probleem van nog onbekende grootte op de openbare ruimte. Geen reden tot juichen bij het tegen de ramen klotsende geld. Er zit een flink afvoerputje in de vloer. Alle reden tot voorzichtigheid en soberheid. Geen prestigeprojecten, minder profilering. Utrecht is een stad die geroemd wordt om de menselijke maat en dat moeten we vooral zo houden. Krijg eerst maar eens op orde wat we hebben en kijk uit voor de draaikolk.