Utrecht

De Franse druiven zijn zuur voor de Balkenzalmen en de Halsebossen. Het blad van de PvdA, zoals Harry van Bommel de Volkskrant zo treffend kwalificeerde, liet vanochtend weer geen kans onbenut om het ja-kamp aan het woord te laten. Ongeveer in de verhouding 10:1 krijgt het ja zijn stem over het voetlicht in dit blaadje, ten opzichte van het nee. De krokodillentranen stroomden over mijn ontbijttafel.

Wat zijn de mensen toch dom! Als ze eens wisten welke diepe afgronden we tegemoet zwalken met een nee. Oorlog, rampspoed, licht uit, desintegratie. “Als je nee zegt, deug je niet”, was zelfs een van de koppen. Was weliswaar een citaat, maar zeer vetgedrukt. Als de bevolking goed geïnformeerd zou zijn en de juiste overwegingen zou maken bij het bepalen van hun stem, dan zou het zeker een ja worden. Desnoods na twee keer stemmen. Twijfelaars moeten maar thuisblijven!

Maar meneer Zalm, meneer Balkenende, meneer Bos, meneer Bot, mevrouw Halsema; als de mensen dan zo weinig weten over de merites van de grondwet, hoe komt dat dan? Omdat het zo’n leesbaar document is? Omdat het zo duidelijk is uitgelegd door de makers ervan? Omdat we tot nu toe zo eerlijk geïnformeerd zijn, over bijvoorbeeld de invoering van de euro? Omdat de EU zo democratisch is?

De mensen zijn niet gek. Degenen die met de hand op het hart kunnen beweren dat ze de hele grondwet gelezen hebben, zijn alleen met een lampje te vinden. Dan heb ik het nog niet eens over degenen die de consequenties ervan geheel kunnen doorgronden. Zowel ter zijde van het ja als het nee. Dat betekent dat ze hun vertrouwen in de goede afloop ergens anders vandaan moeten halen. Bij u bijvoorbeeld. Wat voor overwegingen er dan ook aan een nee-stem ten grondslag liggen, u hebt hen niet kunnen overtuigen. Deze mensen dan in de hoek zetten als dom getuigt van een minachting die doet denken aan de tijden van Colijn, met zijn befaamde uitspraak “Gaat u maar rustig slapen”.

Vertrouwen komt van onderaf. Dat is er niet en dan kan je met oogkleppen op doordenderen met de rijdende trein, maar over wiens Europa hebben we het dan? De Fransen hebben aan de noodrem getrokken. In Nederland zullen we woensdag zien of de uit onze aller huishoudportemonnaie gefinancierde propaganda alsnog tot een zeer krap ‘ja’ leidt. Hoe het ook zij, er is alle reden om op een andere manier met Europese samenwerking om te gaan. Die is nodig, want we leven niet op een eiland. Het zal een samenwerking moeten zijn waar het overgrote deel van de bevolking vertrouwen in heeft. En dat is blijkbaar niet het Europa van het grootkapitaal, met de vrije markteconomie als enige ‘democratisch’ vastgelegde model.

Vive la France!

Tim Schipper