Utrecht

Met een openbaar debat in de raadszaal van het Utrechtse stadhuis heeft de PvdA, als grootste partij en grootste winnaar van de gemeenteraadsverkiezingen, de aftrap gegeven voor de collegeonderhandelingen. De komende week voert de PvdA verkennende gesprekken met de afzonderlijke partijen, daarna zal zij besluiten met wie verder onderhandeld wordt.
Op PvdA en CDA na spraken alle lijsttrekkers uit dat op grond van de verkiezingsuitslag voor de hand ligt dat er als eerste onderzocht wordt of er een links college gevormd kan worden. Ook de SP vindt dit voor de hand liggen, nu PvdA, Groenlinks en SP samen 60% van de zetels gehaald hebben en de verkiezingsprogramma's van de drie partijen een grote mate van overlap hebben.

Toespraak SP-lijsttrekker Paulus Jansen bij start collegeonderhandelingen

Hoewel het met het weer nog niet echt wil vlotten hangt er volgens mij wel verandering in de lucht. De lente komt eraan en het spreekwoord zegt: een nieuwe lente, een nieuw geluid.
De kiezer heeft eergisteren laten weten toe te zijn aan een nieuw geluid. Een ware aardverschuiving, met de Partij van de Arbeid als glorieuze winnaar. Een overwinning die ze zeker niet alleen te danken heeft aan de gunstige landelijke trend, maar ook aan haar lokale ontwikkeling. Zo heeft de PvdA volgens mijn inschatting met een sterk verjongde en pluriforme lijst de opkomst van jongeren en inwoners van allochtone afkomst bij de verkiezingen verhoogd. Dat is heel positief voor de democratische legitimatie van de gemeenteraad, de betrokkenheid van het bestuur. En het is een basis om vooruitgang te boeken op het terrein van integratie en ongedeelde wijken.
In het kielzog van de PvdA hebben ook de SP, D66 en de Christenunie hun steun flink zien groeien, terwijl GroenLinks zijn acht zetels behouden heeft. De SP is buitengewoon tevreden met zijn vijf zetels en met de uitslag als geheel. Maar daarover dadelijk meer.

De leverancier van al die zetels was Leefbaar Utrecht, dat naar onze mening terecht is afgestraft voor haar beleid van de afgelopen vijf jaar. Tot troost van Leefbaar Utrecht kan ik haar verzekeren dat het voeren van oppositie ook nuttig en zelfs leuk kan zijn!

De uitslag betekent dat PvdA-GroenLinks-SP samen 60% van de zetels behaald hebben. Ik weet niet of dit de eerste keer in de historie is dat links een werkbare meerderheid gehaald heeft, maar de SP vindt het hoe dan ook een historische uitslag. Dat vinden we niet alleen vanwege het zetelaantal, maar ook vanwege de overeenkomsten in de verkiezingsprogramma’s van deze drie partijen. Die overeenkomsten zijn groot, groter dan de verschillen, maar zeker ook groter dan de programma’s van andere partijen, wellicht met uitzondering van de Christenunie.

Op het terrein van verkeersbeleid waren er afgelopen jaren grote verschillen tussen de koers die de PvdA als collegepartij verdedigde, en de koers die GroenLinks en SP voorstonden. Maar de PvdA is afgelopen twee jaar duidelijk bijgedraaid, onder invloed van de discussie over de luchtkwaliteit. Verder waren er grote meningsverschillen over de koers in het stationsgebied. Maar inmiddels zijn alle contracten getekend, dus voldongen feiten gecreëerd. Daar worden we niet vrolijk van, maar daar zullen we mee moeten leven. Op volkshuisvestingsterrein stemden de programma’s van de drie linkse partijen ook in de afgelopen periode al in hoge mate overeen, daar ging de discussie vooral over de uitvoering van het beleid.
Op sociaal gebied was er een grote mate van overeenstemming.
Blijft over de bestuursstijl en de interne bedrijfsvoering van de gemeente. Wij schatten in dat hier nog wel enige hobbels te gaan zijn en verheugen ons op de goede gesprekken over deze thema’s

Utrecht heeft een lange historie met zeer brede afspiegelingscolleges. Wij vinden dat een smaller programmacollege –als dat een werkbare meerderheid heeft- te prefereren is, omdat dan een grotere samenhang bestaat voor de verschillende beleidsterreinen.
Je kan dan het 1 + 1 = 3 effect benutten, iets wat ik nog steeds een opmerkelijke uitkomst vind van zo’n simpele rekensom. Maar daarom niet minder mooi!

De SP draagt voor de gesprekken over de collegevorming de volgende thema’s aan.

Allereerst: gelijke kansen voor iedereen, de aanpak van de maatschappelijke tweedeling.
- bij het wonen
- in het onderwijs
- bij het werk

Een toegankelijker bestuur, zonder de bijbehorende kerstboom vol bestuurlijke speeltjes.
- alle inwoners moeten gemakkelijker aan informatie kunnen komen
- de besluitvorming in de gemeenteraad moet meer ruimte krijgen voor inbreng van buitenaf;
- wij pleiten voor een compact collegeprogramma en tamelijk veel ruimte voor de coalitiepartijen om dualistisch te opereren. Dat zou de kwaliteit van de besluitvorming verbeteren.
- georganiseerde bewoners krijgen wat ons betreft een streepje voor bij het uitoefenen van invloed;
- de wijkraden mogen wat ons betreft als adviesorgaan van B&W worden afgeschaft; wel kunnen wijkraden een nuttig rol spelen als spreekbuis van de wijk, wanneer ze van onderop ontstaan zijn, zoals in Vleuten-De Meern;
- ook zouden we eens goed moeten kijken naar de aanpak van het wijkgericht werken, dat kan veel minder bureaucratisch en toegankelijker.

Daarmee kom ik op een volgend thema: hoe gaan we het mes zetten in onze eigen bureaucratie, onze bedrijfsvoering verbeteren? Bijvoorbeeld door:
- een concretere invulling van de raadsuitspraak om het mes te zetten in de overhead en de herbestemming van de opbrengsten in uitvoerende functies.
- heroverweging stadskantoor, met als belangrijkste doel: meer flexibiliteit in de huisvesting
- een zuinige lijn voor wat betreft de eigen kosten van college en raad: bestuursondersteuners, dienstauto’s, fractiebudgetten, griffieondersteuning en dergelijke.

Volgende thema: méér investeren in de wijken.
Dat betekent voor ons: meer geld voor het onderhoud van de openbare ruimte en accommodaties, maar ook voor conciërges op de scholen en de buurtaccommodaties, het maatschappelijk werk, ondersteuning van vrijwilligersinitiatieven e.d.

Op het terrein van de volkshuisvesting gaan we wat ons betreft zorgvuldiger om met onze sociale voorraad. Dus minder slopen en meer aandacht voor onderhoud en energiebesparing. Een hoger aandeel betaalbare nieuwbouw, zowel in de sociale huur, als in de betaalbare koopsector. En niet te vergeten een betere spreiding van de sociale voorraad over alle wijken van de stad en de randgemeenten

Dan het verkeersbeleid
- met meer oog voor de regionale samenhang; de problemen in de stad kunnen we alleen oplossen in samenhang met onze buurgemeenten
- bij investeringen in infrastructuur zal de verbetering van de leefbaarheid een harde randvoorwaarde moeten zijn; niet alleen de luchtkwaliteit, maar ook de geluidsoverlast, de verkeersveiligheid en het terugdringen van de hoeveelheid blik op straat.
- om dezelfde reden willen wij een hogere prioriteit geven aan de fietsinfrastructuur en –voorzieningen.

Tenslotte nog een opmerking over het tarievenbeleid. Wij zijn voorstander van een gematigd tarievenbeleid, maar vooral ook van een eerlijker tarievenbeleid. Tot ons genoegen is er door de verkiezingen inmiddels een meerderheid ontstaan voor ons voorstel om de rioolrechten kostenneutraal te koppelen aan de OZB-waarde. Dat betekent dat een bewoner van een tweekamerflatje een stuk minder gaat betalen dan iemand met een grote vrijstaande woning.

Samenvattend: de SP vindt dat de PvdA voor de collegevorming naar links moet kijken, net als de meerderheid van de Utrechtse bevolking. Wij zijn bereid om ons flexibel op te stellen, met respect voor de getalsmatige verhoudingen na de verkiezingen.
En wij denken dat de SP meerwaarde kan hebben onder de coalitie. Bijvoorbeeld omdat wij met beide benen op de grond staan, gewend zijn om anderen te moeten overtuigen en ons als geen ander realiseren dat iedere euro eerst verdiend moet worden voor hij kan worden uitgegeven.
Voorzitter, wie wist er boven de rivieren een paar jaar geleden waar Nijmegen lag?
Nu is het Havanna aan de Waal goed voor vele uren zendtijd. En heeft de linkse coalitie bij de verkiezingen gewonnen. Dat smaakt wat ons betreft naar méér.