Algemene Beschouwingen: ?Het draait om het bereiken van de beoogde doelen?
Algemene Beschouwingen: ?Het draait om het bereiken van de beoogde doelen?
De SP-fractie steunt veel voornemens uit het collegeprogramma en de begroting. ?Maar goede voornemens alleen zijn niet voldoende, het draait erom dat je de beoogde doelen bereikt?, betoogde Paulus Jansen vandaag tijdens de Algemene Beschouwingen van de Begroting 2007.
Voor de leesbaarheid zijn de verschillende punten in de toespraak van Paulus Jansen via onderstaande links te bereiken.
| 1) opening | 2) integere overheid |
| 3) personeelsopbouw | 4) naleven regels |
| 5) integriteit politie | 6) wijkgericht werken |
| 7) wijkbudgetten | 8) onderhoud openbare ruimte |
| 9) gemeentelijke tarieven | 10) wijkwelzijnsorganisaties |
| 11) onderwijs | 12) integratie |
| 13) jeugd en ouderen | 14) cultuur |
| 15) GVU | 16) volkshuisvesting |
| 17) groen, kappen met kappen | 18) groennorm |
| 19) luchtkwaliteit, verkeer | 20) transferium Lage Weide |
| 21) afsluiting |
Gemeenteraad Utrecht, 5 oktober 2006.
Algemene beschouwingen, bijdrage SP
Het kabinet Balkenende startte met een heleboel zuur, om te eindigen met een beetje zoet. Het kersverse Utrechtse gemeentebestuur start echter met een regelrechte feestbegroting. Het kan niet op. Door de financiële meevallers kunnen een aantal oude problemen worden opgelost. De financiering van het Leidsche Rijn park, met inbegrip van 350 villa?s - dat wel, is eindelijk geregeld. En de taakstelling verdienend vermogen voor het ontwikkelings¬bedrijf is geschrapt, zodat we hopelijk geen plantsoenen meer hoeven te bebouwen om geld te verdienen. Dat vindt de SP fractie een compliment en felicitatie waard. Gevolgd door de waarschuwing dat de feestbegroting op een aantal onderdelen dreigt uit te monden in big spender gedrag en het ontlopen van pijnlijke keuzes om de bureaucratie in eigen huis aan te pakken. Daarover straks meer. Ik zal me vandaag trouwens vaak tot de fracties van PvdA en GroenLinks richten. Daarmee wil ik anderen niet tekort doen, maar hun wel en wee gaat ons bijzonder aan het hart en bovendien maken zij de dienst uit in het College. Voor ik mij verder verdiep in de besteding van het slijk der aarde wil ik eerst nog wat woorden wijden aan de voorbeeldrol van de overheid.
Juist omdat zij staat voor het algemeen belang zou de overheid er alles aan moeten doen om zorgvuldig, transparant en klantvriendelijk te werken en iedere euro drie keer om te draaien alvorens hem uit te geven. De SP is voorstander van een sterke overheid met een ruim pakket aan publieke taken. Wij zijn extra kritisch op dit punt, omdat wij beseffen dat een slonzige overheid voorstanders van de nachtwakersstaat de wind in de zeilen geeft. De Amsterdamse hoogleraar rechtstheorie Dorien Pessers heeft daar onlangs in een lezing met de titel ?Goede en kwade trouw in het openbaar bestuur? rake dingen over gezegd. Zij typeerde de huidige bestuursstijl van veel overheden als ?impression management? ?ik zou het vertalen als opschepbestuur- en typeerde dat als volgt: ?Kennis van feiten, vakkennis en professionaliteit zijn niet meer belangrijk, maar slechts de competentie om competent te lijken. De enorme groei van de communicatieafdelingen binnen de publieke sector is symbolisch voor deze ontwikkeling. Marketing, presentatie en public relations worden belangrijker dan de diensten die geleverd moeten worden. De vorm wordt belangrijker dan de norm (?.). Alleen de onderste laag van de werkvloer kent nog de reële condities, waarin burgers leven: de wijkagenten, de onderwijzers, artsen, hulpverleners. Maar inmiddels liggen daar demotivatie, cynisme en opportunisme op de loer.?
Wat gaat dit college doen om het impression management in Utrecht aan te pakken? De SP-fractie heeft vier jaar geleden de discussie geopend over de topzware personeelsopbouw van de gemeente Utrecht.
Na twee en een half jaar is het gelukt om een selectieve vacaturestop door te voeren, maar volgens de laatste uitgave van Personeel in cijfers is de opbouw in 2005 alleen nog maar schever geworden. Nog méér impression management, nog minder mensen die het echte werk moeten doen. Volgens het collegeprogramma zou de ambtelijke organisatie de komende jaren 300 FTE?s kleiner moet worden. Hij moet niet kleiner worden, maar beter! Wij willen méér geld, aandacht en waardering voor wat Pessers noemt: de onderste laag van de werkvloer. Zowel voor de taken als voor de mensen. Dus ook méér FTE?s op die plaats. Dat kan prima betaald worden door het mes te zetten in de 10-plus functies, door scherper te kijken naar wat al die staffuncties werkelijk bijdragen. De wethouder P&O meldt de gemeenteraad echter doodleuk dat hij verwacht dat het aandeel 4- en 10+ functies gelijk blijft en dat de klappen vooral gaan vallen bij het lagere middenkader. Daarmee lapt hij de motie evenwichtige personeelsopbouw aan zijn laars. Dit college wil dat er méér banen komen voor lager opgeleiden die nu geen werk hebben. Er worden kapitalen besteed aan reintegratietrajecten, maar die helpen niet als er daarna geen banen zijn. Hier ligt een mogelijkheid om in eigen huis een paar honderd banen voor deze groep te creëren.
Een ander aspect van de integere organisatie is het naleven van de eigen regels. Het recente rapport van de onderzoeksraad voor de veiligheid over het cellencomplex bij Schiphol gaf een ontluisterend beeld van overheden die hun vergunningverlenende en handhavende taken verwaarloosden of zelfs regelrecht de wet aan hun laars lapten. Het is verleidelijk om te denken: regels zijn er voor anderen. Maar juist de overheid moet niet gaan marchanderen met zijn eigen regels. Al helemaal niet in gevallen waar de overheid ook nog belanghebbende partij is. Wij hebben er waardering voor dat de gemeenteraad zich eind november met een hoorzitting gaat verdiepen in deze problematiek.
Een laatste gevarenzone die ik wil noemen met betrekking tot de institutionele integriteit bij de overheid is de politie. De SP-fractie heeft vorige week vragen gesteld over de gang van zaken rond een Utrechter van Afrikaanse afkomst, die naar eigen zeggen gearresteerd en geschopt is zonder iets misdaan te hebben. De camerabeelden die zijn lezing kunnen bevestigen zijn gewist door de politie, nadat hij had aangegeven dat hij deze wilde gebruiken om zijn gelijk aan te tonen.
Wij kennen een andere casus van een middenstander uit Zeist die medio wat bestelde artikelen kwam ophalen op de Neude en na een discussie over een parkeerplaats overmeesterd is en een paar uur vastgehouden op bureau Paardenveld. Toen hij een klacht indiende tegen de betreffende agent werd hem door de politie aangeboden om de aanklacht tegen hem te laten vallen als hij dat óók deed. Hij ging daar niet op in.
Ook over dit voorbeeld hebben we destijds de burgemeester geïnformeerd. De SP-fractie denkt dat het zaak is dat de corpsbeheerder bijzonder scherp is op het handhaven van de hoogste integriteitstandaard bij de politie. Wij zitten niet te wachten op Gelderse toestanden.
Ik lees dat het nieuwe college streeft naar representatieve wijkraden. Dat is mooi, maar het zou nog mooier zijn als de inwoners van die wijken zelf kunnen vaststellen of daar sprake van is door de namen, adressen en telefoonnummers van de wijkraadsleden voortaan gewoon te publiceren. Waarom moeten deze mensen zich verstoppen, als ze de spreekbuis heten te zijn van hun wijk? Je zou als wijkraadslid blij moeten zijn als mensen de moeite doen om contact met je op te nemen over iets wat hen bezig houdt. En overigens staan ook gemeenteraadsleden, wethouders en zelfs de burgemeester met hun hele hebben en houden op de gemeentelijke internetsite.
Daarmee kom ik op de wijkbudgetten. Daar heeft de SP in mei bij het debat over het collegeprogramma wat vragen over gesteld. Kort samengevat:
- welke bestaande budgetten worden precies overgeheveld naar het wijkbudget?
- waarom zouden de niet representatieve wijkraden moeten gaan beslissen over tien miljoen euro?
- Wat voor spelregels komen er om te bevorderen dat de wijkbudgetten besteed worden op een zodanige wijze dat er sprake is van écht draagvlak in wijk, in plaats van gebruikt te worden voor de hobbies van enkele wijkbobo?s?
In het uitgewerkte collegeprogramma staat dat er in de begroting 2007 een uitvoeringsvoorstel zou staan, maar het precieze antwoord op deze vragen hebben wij daarin niet kunnen ontdekken (pag.180 is daar heel vaag over, de spelregels komen pas eind 2006).
Onderhoud openbare ruimte en accommodaties
De vorige jaren is er bij algemene beschouwingen terecht veel aandacht geweest voor het achterstallig onderhoud in de openbare ruimte en bij gemeentelijke accommodaties, zoals de schoolgebouwen. Daar is bij die gelegenheden ook het nodige geld voor bij elkaar geschraapt. Daarmee konden we het topje van de ijsberg aanpakken. Daarom wekt het verbazing dat van de enorme incidentele en structurele meevallers aan de inkomstenkant geen euro wordt uitgetrokken om dit lijk in de kast nu voor eens en altijd te begraven.
De SP-fractie zou daar een hogere prioriteit aan willen geven.
Net zo verbazend is de enorme verhoging van de gemeentelijke lasten. De afvalstoffenheffing gaat omhoog met 17% en het rioolrecht voor huishoudens zelfs met 21%. In euro?s gaat het om ruim 73 euro per huishouden per jaar. Niet inkomensafhankelijk maar gewoon een platte heffing. Voor een huishouden met één inkomen gelijk aan het minimumloon ?op dit moment netto 1094 euro per maand- verdwijnt daarmee bijna 60% van de door het rechtse kabinet beloofde procent koopkrachtstijging voor 2007 in de zak van het PvdA-GroenLinks college in de gemeente Utrecht.
Maar ook de parkeerbelasting gaat omhoog en wordt in steeds meer wijken ingevoerd. Als de helft van de verhoging van de parkeerbelasting wordt opgebracht door inwoners van onze gemeente, en dat lijkt me een redelijke schatting, kost dat een gemiddeld huishouden 37 euro extra. 73+37=110, waarmee de Utrechtse minimumloner ruim 80% van de beloofde koopkrachtstijging mag inleveren bij de gemeente.
Van de resterende 20% moet hij dan nog de huurverhoging, de stijging van de energielasten, de 100 euro hogere zorgpremie en alle andere lastenstijgingen betalen. Ik ben benieuwd wat de overwegingen waren van de collegefracties om deze megalastenverzwaring tóch door te voeren nu we een incidentele meevaller van 26 miljoen en een structurele meevaller van 21 miljoen mogen inboeken. In ieder geval begint langzamerhand wel duidelijk te worden wat de gevolgen zijn als de patatgeneratie van PvdA en GroenLinks zonder de steun van een financieel degelijke partij als de SP de stad besturen!
Wat ons betreft wordt in ieder geval het doorbelasten van de veegkosten via de rioolrechten en afvalstoffenheffing geschrapt, daar zullen we bij het slotdebat een voorstel voor doen. Een tweede voorstel dat we in november zullen doen is het variabel maken van de rioolrechten door een koppeling aan de OZB, met ingang van 2008. Daarvoor hadden we een initiatiefvoorstel in de maak, maar gebleken is dat invoering vóór 2008 om technische redenen niet mogelijk is. Om deze reden kunnen we volstaan met een motie.
Dit college is de SP tegemoet gekomen door te beloven dat er geen verdere schaalvergroting meer plaatsvindt bij de welzijnsorganisaties. Ook moet de welzijnsbureaucratie worden aangepakt. Dat kunnen we van harte steunen. Maar het is wel wat mager. Wat ons betreft zou er snel een begin gemaakt moeten worden met de herinvoeringen van welzijnsorganisaties op menselijke maat. Bijvoorbeeld door initiatieven van onderop, die zeggen: wij willen zelf het buurthuis of bouwspeeltuin gaan exploiteren, een kans te geven. Of door sociaal-cultureel centrum De Schalm, die dankzij het vorige college zijn ingelijfd door De Haar, weer rechtstreeks te gaan financieren. Of door de jongeren in Kanaleneiland een eigen ruimte te laten houden, in plaats van ze onder te brengen in de nieuwe Forumschool. Welke luchtfietser heeft dat in vredesnaam verzonnen?
Hoe zit het trouwens met de schaalvergroting in het basisonderwijs? Het college gaat door met het ontwikkelen van brede scholen. Zijn dat net zo?n megaclusters als de afgelopen jaren in Leidsche Rijn en Kanaleneiland gebouwd zijn? De SP-fractie denkt dat het brede-forumschool-concept prima te combineren valt met een schoolgrootte van 300 tot 400 leerlingen.
Een onderdeel van het programma onderwijs dat wij van harte steunen zijn maatregelen die gemengde scholen bevorderen. In het lijstje van de mogelijke maatregelen kom ik de dubbele wachtlijsten niet tegen. Wij pleiten ervoor om ook die mogelijkheid te benutten.
Over integratie valt trouwens nog wel wat meer te zeggen. Er is weinig geld extra vrijgemaakt, maar vooral geschoven en weggehaald bij andere programma?s. De wethouder integratie lijkt wel een generaal zonder leger! Zo is er nog steeds geen dekking is gevonden voor 512 vervolgtrajecten voor oudkomers (P.33). Dat is toch een onderwerp waar we al jaren over praten.
Wat ook opvalt is dat de doelstellingen op het terrein van integratie niet al te SMART zijn.
Wat is de ambitie van de collegepartijen met betrekking tot de ontwikkeling van de gedeelde stad? Gaat de segregatie-index van Overvecht en Kanaleneiland de komende jaren substantieel omlaag?
In de begroting wordt heel wat extra geld uitgetrokken voor het nieuwe programma jeugd. Dat is mooi Maar bijzonder weinig aandacht en budget is er voor senioren en gehandicapten. Op de pagina?s 150 en 151 wordt zegge en schrijven één alinea aan deze groepen gewijd. En dat terwijl de wachttijd voor opname in veel verzorgings- en verpleeghuizen in Utrecht een jaar bedraagt en de kwaliteit soms zeer te wensen overlaat.
Voor gehandicapten wordt wel ?Agenda 22? nagestreefd, maar in het financiële plaatje is er geen geld voor vrijgemaakt. Het aantal uren huishoudelijke verzorging van de thuiszorg gaat volgens het staatje op p.151 van 450.000 uur in 2005 naar 500.000 uur in 2007. Dat is 10% méér, ongeveer net zoveel als de bevolkingsgroei in die periode. Gezien de vergrijzing en de wachtlijsten voor de verpleeghuizen kan je dus voorspellen dat hier een enorm probleem blijft bestaan.
Ik kom daarmee op cultuur. Een ruime raadsmeerderheid heeft een week voor de verkiezingen besloten om de komende jaren héél veel geld steken in het muziekpaleis, waardoor er waarschijnlijk bijzonder weinig geld overblijft voor de musici die de vijf zalen, twee keer het aantal stoelen van de stopera, gaan bespelen. En de eerste tegenvallers komen er al aan.
Kunnen de collegepartijen ? en met name het CDA - bevestigen dat de afgesproken onrendabele top inclusief de kosten van de aanleg en exploitatie van tijdelijke voorzieningen is, of gaan we knip nu al weer trekken?
Kunnen de Collegepartijen ook al een tipje van de sluier oplichten over de financiële kaders voor een nieuwe centrale bibliotheek. Wat mag deze extra kosten ten opzichte van de exploitatie van de bestaande centrale bibliotheek?
Utrecht heeft op dit moment nog een prima gemeentelijk openbaar vervoerbedrijf. Als het aan dit college ligt binnenkort niet meer. Dat valt ons erg tegen. In Den Haag had PvdA-wethouder Jetta Kleinsma onlangs het lef om het VVD-privatiseringsvoornemen van de HTM terug te draaien. Klaarblijkelijk hebben haar Utrechtse collega?s dat lef niet, evenmin als de Utrechtse GroenLinks wethouders, terwijl hun eigen fractie nota bene mede-initiatiefnemer was voor het burgerinitiatief Geen verkoop Utrechtse bus. Gelukkig is er bij grote privaatrechtelijke besluiten een verplichte consultatie van de raad en is het een goede gewoonte dat het advies van de gemeenteraad ook wordt gerespecteerd. Dat betekent dat de raadsfracties van PvdA en GroenLinks ?de andere fracties trouwens ook- de mogelijkheid hebben om hun wethouders met slappe knieën weer op het rechte pad te krijgen.
Over volkshuisvesting kan ik dit jaar kort zijn: de voorgenomen spectaculaire verhoging van de nieuwbouwproductie doet ons hart sneller kloppen. Wij wachten samen met de woningzoekenden de uitvoering met spanning af. Ook het verhogen van het aandeel betaalbaar in de productie onderschrijft de SP-fractie, maar wij zien de 40% nog niet terug in de begroting. Hoe zit dat precies?
Waar wij wat minder fiducie in hebben zijn de kwaliteiten van dit college om plannen te maken waar draagvlak voor is. De recente discussies over de sloop van woningen in de Noordzeestraat en verschillende woningbouwprojecten bij de Diamantweg doen ons vrezen dat er in de praktijk nog steeds wordt aangelopen achter de projectontwikkelaars en corporaties, in plaats van te luisteren naar bewoners en omwonenden.
Vinden de fracties van PvdA en GroenLinks dat ook en zo ja: wat kunnen we doen om te voorkomen dat de historie van de vorige collegeperiode zich herhaalt, met als belangrijkste resultaat: enorme vertragingen bij de ontwikkeling van bouwlocaties?
Afgelopen twee jaar waren groen en luchtkwaliteit regelmatig terugkerende thema?s in de raad. Er sneuvelen veel bomen in de stad, waarvan een opvallend groot aantal op verzoek van de gemeente Utrecht, die met regelmaat alvast de motorzaag laat aanrukken als de kapvergunning nog niet is verleend of zelfs niet eens aangevraagd.
Voorzitter, kunnen de collegepartijen mij uitleggen waarom de motie ?Kappen met kappen III? nog steeds niet is uitgevoerd en waarom de wethouder groen nu zelfs pogingen doet om het begrip ?bruikbare vergunning? nog verder te demonteren?
In 2007 komt er een bomenplan voor Overvecht, als opmaat voor de rest van de stad.
Volgens de SP-fractie hebben we niet zozeer meer bomenplannen nodig, maar meer bomen! Een bomenplan voor Overvecht is zelfs ronduit verdacht, want deze wijk heeft na Vleuten-De Meern het meeste groen van de stad.
Gaan we in dit bomenplan straks vastleggen wat de kernvoorraad en minder essentieel groen is, zodat we in die laatste categorie t.z..t. alsnog de bijl kunnen zetten ten behoeve bouwprojecten of wegenaanleg?
In het uitgewerkte collegeprogramma en de begroting wordt trots vermeld dat bij alle nieuwbouwprojecten in de gemeente drie procent ruimte komt voor speelruimte en groen: de Jantje Betonnorm. Dat klopt niet. De Jantje Beton norm heeft alléén betrekking op speelruimte en 3% is maar ongeveer 8m2 per woning.
Aan groen moet er volgens de nota Ruimte 75m2 per woning aanwezig zijn. Daar lees ik niets over. Wijken als Ondiep, Lombok en Rivierenwijk hebben nog geen 10m2 groen per woning, meer dan zeven keer onder de norm. In Tolsteeg waar het groen een factor twee onder de norm zit worden heel veel woningen toegevoegd in Rotsoord zonder het bijbehorende groen.
Wat vinden de collegepartijen daarvan? Geldt de landelijke groennorm alleen voor andere gemeenten? En vindt u het gek dat de omwonenden zich zorgen beginnen te maken over de leefbaarheid?
Bij het aanpakken van de luchtkwaliteit bespeuren wij een merkwaardige gedachtekronkel bij het nieuwe college. Enerzijds wordt er een enorme verhoging van de parkeerbelasting doorgevoerd, onder het motto dat dit nodig is vanwege de luchtkwaliteit.Er zouden steeds meer auto?s naar de binnenstad en het gebied binnen de autowegenring komen.
Deze stelling wordt niet bevestigd door de laatste verkeersmonitor, want die laat juist een dalende trend zien. ongetwijfeld zal een verhoging van de parkeertarieven het aantal auto?s naar de binnenstad en het gebied binnen de autowegring verder doen dalen.
Maar tegelijkertijd gaat dit college óók door met de aanleg van een autoweg naar de binnenstad via het 24-oktoberplein, mocht de Jaarbeurs vorige week zondag vier consumentenbeurzen tegelijk organiseren, waardoor er een file tot halverwege Amsterdam ontstond, en mag de Rabobank een sloot extra parkeerplaatsen aanleggen bij zijn uit te breiden hoofdkantoor in het hartje van de stad. Als ik collegepartij was zou ik me daar toch niet lekker bij voelen.
Zéker niet als er ook nog eens flink met geld gesmeten wordt voor de aanleg van een transferium Lage Weide, terwijl het beoogde station waar het naast ligt waarschijnlijk een luchtkasteel blijkt te zijn. Straks ligt daar een parkeerplaats van vijf miljoen, ontsloten door een weg van misschien wel tien miljoen, waar het GVU jaarlijks een flinke rekening voor een busaansluiting indient. En dat alles voor tien auto?s per dag? Kunnen we dat geld niet beter in de knip houden of uitgeven aan de verbetering van de fietsvoorzieningen?
Fietsen is het allerbeste voor de luchtkwaliteit en nog gezond uit. Het collegeprogramma trekt daar extra geld voor uit, maar daar mag nog best wel een schepje bovenop.
Onze conclusie is dat wij veel voornemens uit het collegeprogramma en de begroting steunen. Maar goede voornemens alleen zijn niet voldoende, het draait erom dat je de beoogde doelen bereikt. De SP-fractie hoopt dat onder dit college de gemeentelijke overheid weer wat meer van en voor onze inwoners wordt.
