Utrecht

NIEUWSBERICHT SP Utrecht

4-11-2004

 Een raadsmeerderheid bestaande uit Leefbaar Utrecht, PvdA, VVD, CDA en D66 is donderdag 4 november akkoord gegaan met het masterplan stationsgebied. Daarmee is de reïncarnatie van het Utrecht Centrum Project, waar Leefbaar Utrecht zich altijd tot het uiterste tegen verzet heeft, een feit.

In het kader van het masterplan wordt een grote doorbraak gemaakt door Hoog Catharijne, ter hoogte van Peek & Cloppenburg, de singel komt weer terug in de huidige Catharijnebaan, de Leidsche Rijn wordt doorgetrokken naar de singel en het verkeer verdwijnt op het westplein onder de grond. Ook zal de komende tien jaar het station vervangen worden door een meer dan twee keer zo grote hal en wordt de stads- en streekbusstations heringericht. Dat alles wordt voor een belangrijk deel betaald met de realisatie van een enorm bouwprogramma, dat een grote aanslag zal betekenen op de leefbaarheid van de binnenstad. De SP heeft altijd gepleit voor een realistischer aanpak, waarbij de overheid zich beperkt tot haar publieke taken: verbetering van de openbaar vervoer faciliteiten, de oost-westverbindingen over het spoor en de kwaliteit van de pleinen.

Om het project te kunnen uitvoeren had LU-wethouder Lenting de medewerking nodig van de eigenaren in het gebied, Corio voorop. Corio heeft zijn positie voortreffelijk uitgebuit, door onder meer te eisen dat ze het recht krijgen om het eigendom te verwerven van het toekomstige winkelcentrum Leidsche Rijn Centrum. Ook krijgt Corio een grote vinger in de pap bij het beoordelen of concurrenten nieuwe activiteiten kunnen starten in het stationsgebied. Corio verwerft hiermee vrijwel het monopolie over de grote winkelcentra in de regio Utrecht. Dat zal er op termijn toe leiden dat de diversiteit van het winkelaanbod terugloopt, concurrentie wordt uitgeschakeld en de prijzen voor de consument omhoog gaan. De vis wordt duur betaald!
Een SP-motie om de koppelverkoop stationsgebied-Leidsche Rijn te verbieden kreeg steun van GroenLinks, Burger en Gemeenschap en Christenunie, maar werd door een meerderheid van de gemeenteraad verworpen.

Bijlage: inbreng SP

MdV,

De gemeente Heerlen koketteert met de naam Coriovallum, om haar historische banden met het Romeinse Rijk te benadrukken. Wat ons betreft mag de gemeente Utrecht haar plaatsnaamborden gaan voorzien van het onderschrift "Welkom in Corio-city". Als de gemeenteraad immers ja zegt tegen de raamovereenkomst en intentieovereenkomst met de grootste winkelbelegger van Nederland, heeft in de toekomst niet de overheid maar een particulier bedrijf het bijna monopolie in handen bij de grootschalige detailhandel in deze stad. Een bedrijf dat zelfs kan voorschrijven wat de concurrentie nog mag -waarschijnlijker: niet mag- in het stationsgebied.

Utrecht heeft deze eretitel, de wethouder zal straks wel zeggen geuzennaam, met ere verdiend, gezien de langjarige traditie bij het uitrollen van de rode loper voor projectontwikkelaars en beleggers.
Vijfendertig jaar geleden was er een stadsbestuur dat héél graag wilde dat het stationsgebied integraal aangepakt zou worden. Ze gingen in zee met Empeo en het ABP en bakten een publiek private samenwerking, waar we nu nog de gevolgen van ondervinden. Enerzijds zijn we opgescheept met het grootste stedenbouwkundige gedrocht van de wijde omgeving. Anderzijds hebben de marktpartijen condities bedongen, bijvoorbeeld erfpachtcanons, waarover ze waarschijnlijk nóg niet uitgelachen zijn.
Daar kan een eenvoudige koper van een rijtjeshuis in Leidsche Rijn alleen maar over drómen!

Voorzitter,
Hebben we iets geleerd van deze stommiteit?
Allerminst.
Met de jaarbeurs was het in de afgelopen 25 jaar van hetzelfde laken een pak.
En de opeenvolgende colleges die zich gestort hebben op het Utrecht City Project, daarna het Utrecht Centrum Project, de laatste jaren herdoopt in masterplan stationsgebied, hebben stuk voor stuk gekozen voor een salami-aanpak, waarbij onze publieke belangen gemengd worden met de belangen van private ondernemingen. En nadat ze gemengd zijn ondergeschikt worden aan de belangen van private ondernemingen. Vanuit die ondernemingen overigens een volkomen logische zaak. Het gaat er in deze zaal om of wij ons als gemeentebestuur voor dit karretje moeten laten spannen.
Wat kunnen bijvoorbeeld de gevolgen zijn als we dat doen:

• dan wordt straks de keuzevrijheid van de klant aangetast, want een monopolist stelt niet het belang van de klant, maar zijn eigen rendement centraal; 
• dan gaan onze inwoners méér betalen, want Corio zal zijn monopolie altijd willen omzetten in hogere huren; 
• dan worden nietsvermoedende reizigers straks met harde hand door Hoog Catharijne gejaagd en lekstromen (dat zijn mensen die gewoon naar huis willen) waar mogelijk afgeknepen.

Voorzitter,
Daar zijn wij -nee: daar bent u- straks verantwoordelijk voor als u ja zegt tegen dit masterplan en de daarbij behorende overeenkomsten. Zeker omdat gebleken is dat de NMA deze monopoliepraktijken pas mag beoordelen als het te laat is.
Daarom is het zo merkwaardig dat de discussie vanmiddag in hoofdzaak gaat over de condities van de raamovereenkomst en de BIO, niet over het principe: is het sowieso wel toelaatbaar als een gemeente een monopolist de volle ruimte geeft.

Voorzitter,
Wie met de koppelverkoop akkoord gaat verzaakt zijn publieke taak. Dat moet u niet willen! De SP-fractie heeft dat in ieder geval nooit gewild. Wij hebben vanaf 1990 gepleit ervoor gepleit dat de gemeente zich zou concentreren op haar publieke taken en daarnaast voorwaarden zou stellen aan ontwikkelingen in de private ruimte.
Dat houdt in:

• verbeteren van de faciliteiten voor het openbaar vervoer knooppunt Utrecht Centraal 
• verbeteren van de kwaliteit en hoeveelheid van de oost-west verbindingen over het spoor 
• verbeteren van de kwaliteit van de pleinen 
• het planologisch begrenzen van de ontwikkelmogelijkheden in het stationsgebied 
• en tenslotte: realiteitszin met betrekking tot de status van Hoog Catharijne, tot deze betonklomp aan het einde van zijn economische levensduur is.

Dat zijn voor ons altijd de prioriteiten geweest en als we daar in 1990 mee begonnen waren, waren we nu grotendeels klaar geweest en hadden we €50 miljoen aan planontwikkelingskosten in de zak gehouden.
Ik heb niet als prioriteit genoemd: het realiseren van nieuwe publieke voorzieningen in het stationsgebied, zoals een stadskantoor, een muziekpaleis of een centrale bibliotheek. Van ons mogen er best voorzieningen bijkomen, maar dan omdat daar maatschappelijk behoefte aan is en niet omdat er kostendragers nodig zijn voor de ontwikkeling van het gebied. Dat is de omgekeerde wereld.

Voorzitter,
De meeste fracties maken zich erg druk over de punten en komma's in het Corio-contract, maar wagen zich niet aan de hamvraag: is het sowieso maatschappelijk verantwoord om mee te werken aan het uitbouwen van een monopolie.
Zij suggereren dat wij onze onderhandelingspositie wat beter moeten uitbuiten, zodat we er nog iets extra's uitslepen. Ik vraag hen: welke onderhandelingspositie? Op dit moment is Hoog Catharijne nog de grootste kaskraker voor Corio, vier van de vijf drukste winkelstraten in Nederland lopen door dit winkelcentrum. Denkt u dat zij zitten te wachten op een ingreep zoals wij nu voorstellen?
Nee dus, met andere woorden: als wij dat wel willen zullen ze ons knippen en scheren tot er geen schaamhaartje meer te bekennen is.
Als we gewoon om HC heen werken en wachten tot Corio iets te vragen heeft, dan liggen de kaarten anders, en kunnen wij te zijner tijd onze eisen op tafel leggen.

Voorzitter,
De bevolking wordt dadelijk dankzij Leefbaar Utrecht, PvdA, VVD en CDA opgezadeld met ruim 600.000 m2 extra beton in het stationsgebied. Wat heeft dit van doen met het "stadshart verruimd", waarvoor de bevolking bij het referendum dacht te kiezen?
Het plus één niveau in Hoog Catharijne wordt straks nog verder versterkt. Anders zouden immers de lekstromen te groot worden, zouden té veel reizigers kunnen ontkomen aan het aanbod van Corio. Dat is zoals in de film the Godfather "an offer you can't refuse."
We zitten straks opgescheept met een muziekpaleis dat twee en een half keer zo hoog is als nu, met een nieuwe koophal op de plek van de poffertjeskraam en de fietsenstalling. En passant wordt de Vredenburgmarkt, een van de mooiste en best lopende markten van Nederland, om zeep geholpen.

Ik sluit mijn termijn af met een motie: "Géén monopolie."

Motie "géén monopolie"

De gemeenteraad van Utrecht, bijeen op 4 november 2004 ter behandeling van raadsvoorstel 2004/190 (actualisatie masterplan stationsgebied),

overwegende, dat:

• de belangrijkste marktpartij in het stationsgebied Corio haar medewerking aan het masterplan afhankelijk stelt van de verwerving van winkelcentrum Leidsche Rijn Centrum;  
• Corio tevens het vetorecht krijgt over nieuwe winkelactiviteiten van concurrenten in het gehele stationsgebied;  
• Corio nu al verreweg de grootste eigenaar is van winkelcentra in de regio en met name bij de grootste winkelcentra een zeer dominante positie heeft;  
• een monopolie op de winkelmarkt kan leiden tot een beperking van de concurrentie en het winkelaanbod, bijvoorbeeld door exclusieve contracten met winkelconcerns in ruil voor een hogere huuropbrengst, waarbij de prijs uiteindelijk betaald wordt door de consument;  
• De NMA binnen de bestaande wetgeving pas een oordeel kan uitspreken over deze ontwikkeling als zij een feit is,

van mening, dat overheden burgers dienen te beschermen tegen het ontstaan van private monopolies, terwijl hier juist een monopolie wordt bevorderd,

spreekt uit, dat genoemde voorwaarden als onderdeel van de Bilaterale Intentie Overeenkomst onaanvaardbaar zijn

en gaat over tot de orde van de dag.

P.Jansen (SP)