Utrecht

Onderstaande vragen stonden op de agenda van de commissie SO ter nadere motivering van het opvoeren van het informatiestuk vestiging supermarkt XL op de agenda van de raadscommissie SO van afgelopen 10 september. Bij de behandeling van de agenda van de commissie is besloten de vragen te beschouwen als schriftelijke vragen aan B&W en als zodanig verder ook schriftelijk af te handelen.

De SP-fractie heeft omtrent de vestiging supermarkt XL de volgende vragen en overwegingen:

1. Wat is de omvang van de grootste tot dusver aanwezige supermarkten in Utrecht in de grootwinkelcentra Overvecht en Kanaleneiland?
2. Hoeveel parkeerplaatsen zijn er op dit moment bij deze twee grootwinkelcentra aanwezig?
3. Wat is de norm voor het benodigd vloeroppervlak per inwoner ten behoeve van food producten?
4. Hoeveel inwoners wonen er na oplevering van Leidsche Rijn binnen een straal van 600m van de beoogde XL supermarkt?
5. Is er onderzoek gedaan naar de effecten van de vestiging van een XL supermarkt op de beoogde locatie op de aanwezige wijkwinkelcentra binnen het invloedsgebied (Kanaleneiland, Transwijk, Oog in Al, Hoograven, Lunetten, Vleuten-De Meern, Maarssen, IJsselstein, Nieuwegein)?
6. Is er onderzoek gedaan naar de modal-split (auto, fiets, te voet) voor een XL supermarkt in vergelijking met de modal-split voor wijksupermarkten met een omvang van 1000m2?
7. Is er onderzoek gedaan naar het aantal autobewegingen dat een dergelijke supermarkt veroorzaakt (weekbelasting, piekbelasting)?
8. Het college voert als argument aan om mee te werken aan de vestiging van een XL-supermarkt: anders gaan de supermarktconcerns zich elders in de regio vestigen. Heeft het college overwogen of zelfs een poging gedaan om provincie Utrecht en/of BRU te bewegen om het uitspelen van gemeenten tegen elkaar te voorkomen?

Antwoord van Burgemeester en Wethouders

1. Grootwinkelcentrum Overvecht: Konmar ±2.800 m2, Albert Heijn ±1.650 m2 en Lidl bijna 600 m2. Grootwinkelcentrum Kanaleneiland: Albert Heijn bijna 2.800 m2 en Edah ±850 m². Deze metrages zijn verkoopvloeroppervlak (vvo, voor publiek toegankelijke winkelruimte).
   Ter vergelijking, het voorstel marktpartij voor 'XL' in The Wall: 4.000 m2 brutovloeroppervlak (bvo), wat naar verwachting zal resulteren in ±3.300 m2 vvo.
2. Op het terrein van het grootwinkelcentrum Overvecht zijn 1067 parkeerplaatsen geteld, waarvan 14 voor gehandicapten. Grootwinkelcentrum Kanaleneiland biedt in totaal 610 parkeerplaatsen. De parkeergarage heeft 383 parkeerplaatsen (w.v. 8 voor gehandicapten) en op het plein zijn er 227 plaatsen (w.v. 8 voor gehandicapten). Worden ook de plaatsen op de direct omliggende straten (Trumanlaan, Bernadottelaan, parkeerterrein Eisenhowerlaan) meegenomen, dat bedraagt het totaal aantal naar schatting 1000.
3. Er is niet één norm, deze is mede afhankelijk van kenmerken van het verzorgingsgebied. Het Nederlands gemiddelde bedraagt 271 m² verkoopvloeroppervlak aan 'voedings- en genotmiddelen' per 1.000 inwoners (= 0,27 m² per inwoner). Voor stedelijke gebieden ligt dit aanbod gezien de bevolkingsconcentratie echter lager. Utrecht kent momenteel een aanbod van 230 m² per 1.000 inwoners.Ter vergelijking gelden steden als Amsterdam (241), Den Haag (247) en Rotterdam (253) .(bron cijfers: Locatus: voorjaar 2003)
4. Binnen een straal van 600 m rond The Wall valt een deel van Terwijde en deels LR-centrum. Het beoogd aantal inwoners binnen deze cirkel is circa 2.700 bewoners.
5. Gemeente Utrecht heeft het externe adviesbureau Droogh Trommelen Broekhuis bv (hierna genoemd: DTB) gevraagd hierover te adviseren. Naar de inschatting van dit bureau (voorlopige resultaten obv conceptrapportage) zullen zich vooral effecten voordoen binnen een straal van ± 2,5 kilometer. Naar verwachting zal het merendeel van de omzet daar vandaan komen; erbuiten wordt het effect uitgesmeerd over een groot gebied (kaasschaafeffect) met beperkt respectievelijk niet aantoonbaar effect. De effecten binnen de cirkel van 2,5 kilometer hebben met name betrekking op de (geplande) winkelstructuur van het oostelijke deel van Leidsche Rijn. 
6. Niet specifiek in Utrecht. Landelijk blijkt dat het aandeel autobezoek zeer sterk verschilt per situatie. Ligging (in/buiten woongebied), aantal parkeerplaatsen, auto-ontsluiting, omvang van de winkel, winkelformule, marktsegment en concurrerend aanbod zijn slechts enkele variabelen die een rol spelen. Gemiddeld ligt autogebruik rond 50% (echter: recent onderzoek signaleerde een zeer grote bandbreedte, van 22% tot 80%!) Bij supermarkt in The Wall zal het grootste deel van de bezoekers met de auto komen (inschatting DTB > 80%)
7. DTB hanteert op basis van ervaringen en referenties de volgende uitgangspunten: een grootschalige supermarkt van 3.000 m² vvo trekt globaal ± 20.000 bezoekers per week, waarvan een kwart op zaterdag. Als 80% met de auto komt zijn dit op piekmomenten (zaterdag) ± 4.000 auto's.
8. Zowel de gemeentelijke Detailhandelsnota "Boodschap aan Winkels" (2000) als de provinciale Visie detailhandel (2003) sluiten grootschalige supermarkten niet zonder meer uit maar stellen (onder meer) onderzoek en analyse als voorwaarde. De gemeente Utrecht heeft ook op detailhandelsgebied de ambitie om een regionale rol te spelen. Om die waar te kunnen maken zul je als gemeente voortrekker moeten willen zijn; zeker waar het functies betreft waarvan er gezien het schaalniveau mogelijk maar een of enkele in de Utrechtse regio een plek kunnen vinden. De provinciale visie stelt: "Het aantal locaties voor deze megasupers is ook relatief beperkt tot de grotere gemeenten, omdat een omvangrijk verzorgingsgebied noodzakelijk is."Utrecht bevindt zich momenteel in de onderzoeksfase. Bij besluitvorming ten aanzien van detailhandelsprojecten met bovenlokale effecten wordt afstemming met Provincie en BRU gezocht.

   Met het antwoord op vraag 5 wordt overigens het belang van eventuele keuzen van buurgemeenten gerelativeerd; de effecten lijken vooral lokaal te verwachten.