Utrecht

De huidige tippelzone aan de Europalaan in Utrecht moet binnen een paar jaar wijken voor woningbouw en moet daarom verhuizen. De gemeente heeft uitgezocht op welke plekken het werk voortgezet kan worden en is uit gekomen op twee locaties: de Elektronweg bij Lage Weide en de Boteyken bij Strijviertel. Dit heeft geleid tot veel commotie en woedende omwonenden: er wordt gevreesd voor planschade en openbare orde. De werkelijke verliezers bij de keuze van één van de twee locaties zijn echter de kwetsbare vrouwen en mannen die werken op de tippelzone.

De tippelzone is in 1986 ingesteld als antwoord op overlast vanwege straatprostitutie door verslaafde vrouwen in en rond het centrum van Utrecht. Daarnaast functioneerde de zone als vindplaats voor de hulpverlening. Van de oorspronkelijke doelgroep, Utrechtse kwetsbare en grotendeels verslaafde dakloze vrouwen, zijn niet veel vrouwen over. Op het moment werken er nog 25 vrouwen uit de zorgregio Utrecht, waarvan er 15 verslaafd zijn.

De politie, de Tussenvoorziening en de artsen zijn tevreden over de gang van zaken op de tippelzone en pleiten voor verplaatsing ervan. Zij geven onder andere aan dat sekswerkers een deel van hun eigenwaarde halen uit het werken op de tippelzone en de contacten in de huisartsenpost: ze verdienen zelf hun geld in een omgeving waar zij “zich gerespecteerd voelen”. In de gemeenteraad wordt door voorstanders van de tippelzone gewezen op vrije wil en recht op ondernemerschap. Maar als er ergens een plek is waar respectloos met vrouwen wordt omgegaan is het wel op een tippelzone. Straatprostitutie berust bovendien op een netwerk van fatale afhankelijkheidsrelaties waar verslaafde, kwetsbare vrouwen, dealers, pooiers en klanten onderdeel van uitmaken. Het kenmerk van verslaving is totale afhankelijkheid van het middel. Verslaving en vrije wil gaan helemaal niet samen.

Het uitstapprogramma werkt echter niet volgens de voorstanders van de tippelzone. Dat is niet verwonderlijk als ‘ander werk’ de doelstelling is. De betrokken vrouwen geven aan te oud te zijn en opleiding te missen voor ander werk. Logisch, van de 25 sekswerkers uit de regio Utrecht is meer dan de helft boven de 50. Voor iemand zonder langdurig (verslaafd) prostitutieverleden is het al moeilijk op die leeftijd om te scholen. De oudere vrouwen van de Europalaan weten soms niet meer wat een ‘normaal leven’ is. Juist dat normale leven kan hun schrik aanjagen na jaren van prostitutie en drugsgebruik. De veiligheid voelt juist onveilig. Om die reden kunnen ze terug verlangen naar hun oude bestaan. Dat zegt niet enkel de SP, dat is bewezen door heel veel onderzoek naar uitstapprogramma’s in andere steden. Een effectief uitstapprogramma (zoals Rotterdam in 2006 bood aan de vrouwen op de Keileweg) biedt onderdak, begeleiding en bovenal geen enkel contact met de oude werkplek, pooiers en dealers.

Tegenstanders aan de Elektronweg en in de Meern wordt verweten dat ze de sekswerkers niet in hun achtertuin willen. Het gesteggel gaat over afstandscriteria,  criminaliteit, afval, geluidshinder, verkeershinder en onveilige situaties. Nagenoeg geen reacties die de SP ontvangt gaat over de sekswerkers, hun leefomstandigheden en hun toekomstperspectief. Dat is verdrietig en een stad als Utrecht onwaardig. 

Landelijk zijn er nog maar vier tippelzones geopend waarvoor een sterfhuisconstructie geldt: er worden geen nieuwe vergunningen meer uitgegeven. Utrecht is daarmee de enige stad van Nederland die een doorstart wil maken voor een tippelzone: onbegrijpelijk.