Utrecht

In Utrecht legt de Sociale Dienst alleen huisbezoeken af bij uitkeringsgerechtigden, als er een vermoeden bestaat van fraude of een andere vorm van misbruik. Dat is sinds begin 2005 zo'n 950 gebeurd. In eenderde van de gevallen is de uitkering daarna stopgezet of geweigerd.
Dat blijkt uit antwoorden van B&W op schriftelijke vragen van SP en GroenLinks.

SCHRIFTELIJKE VRAGEN van de heer P.F.C. Jansen en mevrouw M.C. Mos (vragen binnengekomen op 4 oktober 2006 en antwoorden van het college verzonden op 31 oktober 2006)

De Rechtbank Amsterdam heeft bij uitspraak van 7 september 2006 (LJN: AY7854) geoordeeld dat onaangekondigd huisbezoek bij een uitkeringsgerechtigde, voorzover daar geen bijzondere aanleiding toe bestaat, in strijd is met artikel 10 van de Grondwet en artikel 8 van het Europees Verdrag ter bescherming van de Rechten van de Mens.

De rechtbank is van mening dat onaangekondigd huisbezoek op basis van willekeurigheid een ongeoorloofde inbreuk vormt op de persoonlijke levenssfeer van de uitkeringsgerechtigde. Een onaangekondigd huisbezoek is alleen gerechtvaardigd als er sprake is van een objectieve grond om te twijfelen aan de juistheid van door de uitkeringsgerechtigde verstrekte gegevens.
Voor het in twijfel trekken (en het doen van nader onderzoek) van de juistheid van de door de uitkeringsgerechtigde verstrekte informatie over de woonsituatie, is een objectieve grond vereist (CRvB sept. 2002, LJN: AF3007).

Naar aanleiding van deze jurisprudentie hebben de fracties van SP en GroenLinks de volgende vragen:

1. Hoeveel onaangekondigde huisbezoeken worden er jaarlijks in de gemeente Utrecht door de sociale dienst afgelegd? Sinds begin 2005 zijn ongeveer 950 onaangekondigde huisbezoeken afgelegd. In meer dan één op de drie gevallen leidde dit tot een beëindiging van de uitkering of tot afwijzing van een aanvraag.

2. Op grond van welke criteria wordt in Utrecht besloten tot het afleggen van een onaangekondigd huisbezoek? Wie neemt de beslissing hiertoe? In Utrecht vinden huisbezoeken plaats als er reden is om aan de opgave van de belanghebbenden te twijfelen. Aanleiding voor twijfel kunnen zijn: fraudetips, afwijkende registraties bij andere instanties of tegenstrijdigheden in door de betrokkene verstrekte informatie. Sinds kort wordt geëxperimenteerd met huisbezoeken op basis van risicoanalyses. Als er sprake is van meerdere risicoverhogende omstandigheden, verifieert SoZaWe de woon- en gezinssituatie door een huisbezoek. Risicoverhogende omstandigheden kunnen zijn: meerdere bewoners ingeschreven op een adres, inwonend bij anderen, etc.. De beslissing wordt genomen door de Klantmanager of de medewerker Team Handhaving.

3. Moet er volgens de Utrechtse criteria sprake zijn van een bijzondere aanleiding c.q. objectieve grond als harde randvoorwaarde voor onaangekondigd huisbezoek? Ja.

4. Hoe vaak wordt een onaangekondigd huisbezoek afgelegd: omdat de uitkeringsgerechtigde tot een bepaalde risicocategorie behoort dan wel binnen een risicoprofiel valt Deze werkwijze wordt sinds 1 september als proef toegepast. Cijfers zijn daar nog niet over. Verwacht wordt dat in december een voorlopig beeld geschetst kan worden.

5. Hoeveel onaangekondigde huisbezoeken vinden in de avonduren (na 18.00 uur) of na 22.00 uur plaats? Het gebeurt alleen bij hoge uitzondering, als meermalen is gebleken dat een huisbezoek overdag door afwezigheid van de bewoners niet mogelijk is en het huisbezoek nodig is om de rechtmatigheid van de uitkering te kunnen verifiëren. Dit jaar is het enige keren voorgekomen dat een huisbezoek ?s avonds is afgelegd. Die bezoeken vonden in het algemeen aan het begin van de avond plaats (tussen 17.00 en 19.00 uur). De inschatting is dat het niet vaker dan ongeveer tien keer per jaar gebeurt.

6. Welke conclusies verbindt het College aan de aangehaalde uitspraken van de Rechtbank Amsterdam en de CRvB, zowel met betrekking tot onaangekondigd huisbezoek als met betrekking tot buurtonderzoek? De gemeente Utrecht hoeft haar beleid op grond van aangehaalde uitspraken niet aan te passen, omdat alleen huisbezoeken ter controle plaatsvinden als er een aanleiding voor is. De gemeente Utrecht volgt de ontwikkelingen in de jurisprudentie en stelt zonodig het beleid bij.