Utrecht

Te vaak moeten burgers in Utrecht het doen zonder belangrijke informatie van de gemeente omdat deze onnodig lang geheim wordt gehouden. Om een einde te maken aan deze onwenselijke situatie diende Michel Eggermont namens de SP-fractie vorige week tijdens de raadsvergadering de actuele motie "voorbereiding opheffing geheimhouding" in.

Een goede reden om Michel een aantal vragen te stellen over het nu precies zit met die geheimhouding.

Waarom is openbaarheid zo belangrijk?

Democratie gaat over openbaarheid van het debat. Mensen hebben recht op informatie van de overheid en die moet beschikbaar zijn. Gemeenteraadsleden hebben die info wel, maar kunnen die niet in het openbare debat gebruiken. Burgers en media krijgen de feiten veel later te horen en kunnen pas achteraf de situatie juist inschatten en beoordelen.

Voor raadsleden geldt ook nog eens dat soms moeilijk terug te halen is welke informatie openbaar is en welke (nog) geheim. Als ik niet precies weet wat geheim is en wat niet maakt me dat soms terughoudend in het kiezen van mijn argumenten.

Geheimhouding is dus per definitie verkeerd?

Nee. Soms is geheimhouding noodzakelijk, bijvoorbeeld bij lopende aanbestedingen. De gemeente loopt grote financiële risico's als bedragen van tevoren bekend zijn. Biedende partijen kunnen handig gebruik maken van voorinformatie voor eigen gewin, ten koste van de gemeente en dus gemeenschapsgeld. Dat willen we niet. 

Waar heb je dan wel problemen mee? 

Zo gauw zo'n aanbesteding is afgerond moet de geheimhouding worden opgeheven. Is er van tevoren een opheffingsdatum vermeld, dan gebeurt dat automatisch. Vaak is dat niet zo. Dan beslist het college of de raad over opheffing. Dat laatste gebeurt in Utrecht veel te weinig. Gegevens blijven dan onnodig lang geheim.

Bovendien wordt geheimhouding regelmatig met opzet gerekt omdat dat politiek wel handig uitkomt. Kritische burgers die om informatie vragen en zich daarbij beroepen op de Wet Openbaarheid Bestuur (WOB) worden vaak in het ongelijk gesteld met als argument dat de gemeente een geheimhoudingsplicht heeft. Terwijl het gaat om zaken informatie die openbaar horen te zijn. Kees van Oosten bijvoorbeeld kan daarover meepraten. Op dat moment frustreert geheimhouding de democratie terwijl het niet nodig is. Van deze praktijken wil de SP af!

Dus daarom heeft de SP vorige week een actuele motie ingediend?

Precies. In de wet is geregeld dat burgers recht hebben op informatie van de overheid.

In uitzonderlijke gevallen, die letterlijk in de wet staan, mag er gebruik gemaakt worden van geheimhouding. Staat een geval niet in de wet, dan mag een onderwerp ook niet geheim zijn. (WOB artikel 10, red.). De SP wil dat die wet gewoon wordt uitgevoerd.

Wat was de reden om dat juist nu te doen?

De eerste aanleiding was een brief pasgeleden van de Rekenkamer  ? nota bene het controle-instituut van de raad ? over nieuwbouw van het Gerrit Rietveldcollege. Daar zaten geheime stukken bij. In de bijlagen stond geen datum voor opheffing geheimhouding vermeld. Dat zinde ons als SP niet en we dienden een amendement in om o.a. alsnog een einddatum op te nemen. Dat kreeg raadsbrede steun.  

Vorige week speelde exact hetzelfde zich af bij een ander raadsvoorstel. Ook deze keer kreeg ons ingediende amendement unanieme steun.

Dat was voor ons de reden de actuele motie in te dienen. Elke dag dat geheimhouding onnodig lang blijft bestaan is er een teveel. Bovendien was de tijd er rijp voor; we wisten ons verzekerd van een breed draagvlak in de raad.

Hoe gaat het nu verder?  

Het college neemt in haar besluit onze eisen grotendeels over. Dat lijkt echter mooier dan het is. Nu wordt er van alles vastgelegd voor de toekomst, zoals het noemen van een einddatum, maar niets ? met terugwerkende kracht - voor het verleden. En daar ging het ons ook om. Dit is half werk.

Daarom houden we onze actuele motie achter de hand. Omdat die uiteindelijk niet in stemming kwam kunnen we deze altijd opnieuw indienen. En als die opheffing nu niet volledig voor alle zaken in verleden en toekomst geregeld wordt doen we dat zeker!

Bedankt Michel voor je uitgebreide uitleg!