Utrecht

Riders worden ze wel genoemd: de fietsende maaltijdbezorgers die inmiddels een vast onderdeel zijn van het straatbeeld in de grote steden. Bij b­ezorgbedrijf Deliveroo werkt een deel van deze koeriers nog met een ­arbeidscontract, maar als het aan het management ligt niet voor lang meer. Yorick Bleijenberg: ‘Het is best een gevaarlijke baan.’

Verenigd in de Riders Union  gaan Kees Witteman (63) en Yorick Bleijenberg (32) de strijd aan tegen schijnzelfstandigheid.

‘Mijn moeder zei altijd: als het toilet achter in de tuin stond zou jij nog de fiets pakken’, vertelt Kees. Lekker door de stad fietsen en daar ook nog voor betaald worden – voor ­zowel Kees als Yorick was het een aanlok­kelijk idee. Kees: ‘Toen ik bij Deliveroo solliciteerde was ik werkloos. Ik zag de vacature op het internet en die trok mij aan, want ik ben goed bekend met mijn woonplaats Utrecht en ga graag met mensen om.’ Voor Yorick begon het als bijbaantje naast zijn studie, maar inmiddels verdient hij bij Deliveroo zijn hoofdinkomen.

Riders Union: piepjonge vakbond

Beide riders zijn voor hun dagelijkse ­boterham grotendeels afhankelijk van hun fietsritten. Maar volgens Kees stelt Deliveroo ‘meer jongeren een leuke bijbaan te kunnen bieden’ door voortaan enkel koeriers als zzp’er aan te nemen. Afgelopen zomer ging het bedrijf van start met dit nieuwe model. Maar de ‘zelfstandige professionals’ die nu door Deliveroo worden gerekruteerd zijn doorgaans achttienjarigen die volledig in het diepe worden gegooid, benadrukken Yorick en Kees. Daarom zetten zij zich in binnen de Riders Union, de piepjonge vakbond die in september voor het eerst naar buiten trad. De inzet van de bond: een einde aan de zzp-constructie, de oprichting van een ondernemingsraad, vaste contracten en Deliveroo moet zich houden aan de cao. 

Het verweer van de maaltijdbezorgdienst ­tegen de kritiek op hun zzp-model? “Koeriers willen flexibel werken, Deliveroo wil flexibel koeriers kunnen inzetten”, verklaarde ‘general manager Benelux’ Mathieu de Lophem in NRC Handelsblad. Maar is dat wel zo? Zowel Yorick als Kees zijn positief over de mogelijkheid om zelf je rooster te bepalen. Yorick: ‘Het minimaal vereiste is één avonddienst in het weekend. Maar er zijn ook mensen die ruim veertig uur per week draaien.’

Bungelbaan

Maar zelfs op de oude garde van riders met een arbeidscontract schuift Deliveroo al veel verantwoordelijkheden af. ‘Als je fiets stuk is, mag je zelf betalen voor de fietsenmaker. Gaat die kapot tijdens je shift, dan word je voor de rest van de dag niet betaald’, legt Yorick uit. Ook het hebben van een smartphone is een eigen verantwoordelijkheid voor de riders – essentieel om je bestellingen bij te houden via de daarvoor ontwikkelde app. Maar het feit dat een dienstverband bij Deliveroo maximaal ­23 maanden duurt, toont nog het meeste aan dat ook de fietskoeriers in loondienst zijn opgescheept met een bungelbaan. Zowel ­Yorick als Kees zijn momenteel in ­afwachting van hun derde en laatste contract.

'Als je fiets stuk is, mag je de fietsenmaker zelf betalen'

Fietskoeriers die als zzp’er bij Deliveroo aan de slag gaan krijgen nog meer op hun bord. Zo moeten ze volgens Kees alle benodigd­heden voor hun werk zelf kopen, zoals de kenmerkende kubusvormige geïsoleerde rugtas waarin de maaltijden worden vervoerd. ‘De Deliveroo-tas kost honderd euro, maar na een paar maanden intensief gebruik gaat hij kapot.’ Verder moeten de zzp’ers zelf achter een arbeidsongeschiktheidsverzekering, fietsverzekering en een pensioenvoorziening aan. De twee riders verwachten dat veel van hun nieuwe collega’s hier achteloos mee om zullen gaan. Kees: ‘Veel mensen hebben de neiging om te denken van: ach, mij gebeurt toch niks.’ ‘Ja, jijzelf kijkt vast goed uit,’ reageert Yorick, ‘maar je medeweggebruikers… Het is best een gevaarlijke baan: in het verkeer in de grote stad moet je veel anticiperen.’ 

De strijdbare fietskoeriers denken dat de media-aandacht voor hun bond er mede toe heeft geleid dat het nieuwe kabinet een minimumtarief wil invoeren voor zelfstandigen. Yorick: ‘Linkse partijen zoals de SP waren het allang met ons eens dat het zzp-model van Deliveroo vreselijk is. Het is mooi om te lezen dat andere partijen nu ook hun bedenkingen hebben.’ De komende tijd zullen Kees en Yorick elkaar binnen de Riders Union blijven tegenkomen, want de bond gaat door totdat het onzalige zzp-plan definitief van de baan is. Dat Kees een dag voor dit interview een nieuwe baan aangeboden heeft gekregen als ICT’er maakt hem niet minder vastberaden. Want als de korte geschiedenis van de Riders Union iets aantoont, dan is het wel dat de riders liever bondgenoten zijn dan concurrenten.

Dit artikel verscheen in De Tribune. De volledige uitgave kun je hier vinden.